Sierpień i wrzesień – najlepsza pora na pomidora! Jeśli zdążyliśmy zrobić domowe przeciery na zimę, możemy cieszyć się smakiem późnego lata także dziś:) Najsmaczniejsze pomidory to te uprawiane na gruncie, soczyste, miękkie i wspaniale słodko-kwaśne. Ich zapach to kwintesencja lata! Malinowe, giant, oxheart (bawole serce), a nawet pomidorki koktajlowe – żółte i czerwone. Wszystkie teraz są przepyszne i gotowe, by zaoferować nam to, co mają najcenniejsze. Dobrze, kiedy goszczą w naszym menu.

Najprostszym, ale wciąż moim ulubionym daniem jest leczo. Idealne jest to ze swojskich pomidorów, doprawione wyrazistymi przyprawami: chili, harissa, kurkuma, czosnek.

Podsmażone na oliwie: cebula, papryka, pomidory, cukinia, czosnek duszą się, w dodanym pod koniec, naturalnym soku pomidorowym i przyprawach (ok. 10 minut, pod przykryciem). Bardzo często dorzucam jeszcze podwędzaną wędlinę (dla aromatu), a jeśli nie mam jej pod ręką, dodaję roztrzepane jajko (nieco zagęści sos).
To smaczne danie, w sam raz na lekką kolację.

Dobrą propozycją dla miłośników zup wszelakich, zwłaszcza na chłodno, będzie gaspacho – chłodnik pomidorowy na bazie lucerny.

Potrzebujemy do jego wykonania:
– 5 dojrzałych (obranych ze skórki) pomidorów,
– 1/2 ogórka,
– świeżą bazylię (kilka listków),
– 2 łodygi selera naciowego,
– 2 filiżanki kiełków lucerny,
– 2 ząbki czosnku oraz
– filiżankę natki pietruszki.

Wszystkie składniki należy dokładnie zmiksować i doprawić sokiem z cytryny, solą, pieprzem i odrobiną miodu.

Polecam też moje ulubione smażone placuszki pomidorowe.
Potrzebujesz:
– 2 łodygi selera naciowego,
– 2 czerwone cebule,
– 3 szklanki pomidorków koktajlowych,
– garść natki pietruszki,
– garść mięty
– garść oregano (najlepsze będzie świeży lub 1 łyżeczka suszonego),
– 2 szklanki mąki bezglutenowej,
– olej do głębokiego smażenia,
– sól i pieprz.

Pomidorki ugniatamy w misce, by puściły sok, dodajemy posiekany seler, zioła, cebulę. Wszystko doprawiamy, po czym stopniowo dosypujemy mąki. Wymieszaj do uzyskania konsystencji gęstego, lejącego się ciasta. Na rozgrzany olej nakładaj po łyżce pomidorowo-warzywnej masy. Rumiane placuszki odsączaj na papierowym ręczniku.

Jak zrobić domowy przecier pomidorowy? To proste! Dojrzałe pomidory pokrój w ćwiartki, które następnie umieść w żeliwnym lub stalowym garnku. Pomidory gotuj na wolnym ogniu (możesz też włożyć garnek do piekarnika), aż do wyparowania znacznej ilości wody. Tak zredukowane pomidory przetrzyj przez drobne sito, przełóż do słoika – pasteryzuj ok. 15 minut. I gotowe!

Pomidory warto docenić nie tylko za walory smakowe, ale za bardzo ważny dla naszego zdrowia składnik. Jest nim likopen.

Po raz pierwszy natknięto się na tę substancję 140 lat temu, kiedy to Pierre-Marie-Alexis Millardet wyizolowała ją z pomidorów Lycopersicon esculentum L. (nie była to jeszcze czysta postać likopenu).
Czysty likopen udało się wyekstrahować, natomiast, Edwardowi Schunck’owi.

Substancja nadająca czerwoną barwę owocom i warzywom zalicza się do grupy karotenoidów, o budowie liniowej. Dzięki takiej właśnie strukturze cząsteczkowej, likopen wyjątkowo efektywnie radzi sobie z usuwaniem wolnych rodników z ludzkiego organizmu. To najsilniejszy antyoksydant.
Ponadto reguluje cykl komórkowy (m.in. aktywuje programowaną śmierć komórki, poprzez eliminację uszkodzonych, zainfekowanych komórek – apoptoza).

Likopen jest dziś coraz częściej traktowany, nie tylko jako suplement, lecz przede wszystkim jako potencjalny lek na poważne schorzenia.
Pomidory to najważniejsze źródło likopenu. W zależności od gatunku, stężenie to wynosi 3,1 do 7,74 mg/100 g owocu. Najwięcej jest go w ciemnoczerwonych odmianach (pomidory żółte zawierają najmniej likopenu).

Inne popularne źródła likopenu to: różowy grejpfrut (3,3g mg/100g), brzoskwinia suszona (0,86 mg/100g), dzika róża, arbuz (2,3-7,2 mg/100g) i bardziej egzotyczne owoce papai (2,0-5,3 mg/100g) i guawy.

Absolutnym liderem, jeśli chodzi o zawartość likopenu są suszone pomidory, które zawierają aż 46 mg na 100 g produktu. Koncentraty, ketchup, pasty, przeciery, sosy i soki pomidorowe zawierają 5,0-8,9 mg tego karotenoidu w 100g.

Przetwory z dodatkiem likopenu utrwala się, redukując zawartość wody i poddając je pasteryzacji np. w 121°C przez 40 sekund (w kilku powtórzeniach). Tak powstałe sosy czy przeciery przechowywać można w temperaturze 4-35°C, w ciemnych naczyniach.

Wchłanianie likopenu w organizmie człowieka zależy od zawartości tłuszczów w diecie. Obecność łańcuchów tłuszczowych stymuluje produkcję soli żółciowych, co skutecznie zwiększa biodostępność likopenu. Dzienne spożycie 5-10 g tłuszczu, gwarantuje najbardziej efektywne przyswajanie karotenoidów.
Z kolei obecność zbyt dużej ilości błonnika w diecie oraz statyn i steroli roślinnych może obniżać stężenie likopenu w surowicy. Błonnik, statyny i sterole wiążą likopen, co uniemożliwia jego dalsze wchłanianie.

Najwyższym stężeniem likopenu we krwi mogą pochwalić się Włosi i Grecy (0,1-1 μM)…hmmm, zalety diety śródziemnomorskiej?
Najlepiej przyswajalną postacią likopenu jest forma cis (łatwiej rozpuszczalna w solach żółciowych), taka jaka powstaje po uprzedniej obróbce termicznej produktów zawierających likopen (gotowanie, suszenie).

Stężenie likopenu w tkankach mieści się w przedziale od 0,2 do 21,4 nmol/g tkanki. W dużej mierze zależy to choćby od rodzaju tkanki, stopnia przyswajalności oraz diety. Najwięcej likopenu kumuluje się w wątrobie, płucach, gruczole prostaty (u mężczyzn). Znacznie mniejsze stężenia wykazują nadnercza, jajniki oraz mózg.

Liczne badania prowadzone od 50 lat, potwierdzają prozdrowotne właściwości likopenu m.in. wzrost odporności na infekcje bakteryjne, zmniejszenie ryzyka chorób układu krążenia (wolniejsze odkładanie płytek miażdżycowych w naczyniach, obniżenie ciśnienia krwi).

Likopen w stężeniu 1-4 μM, ochrania komórki przed poważnymi uszkodzeniami, wpływa na obniżenie ryzyka zachorowalności na raka prostaty (aż o 30-40%), piersi, płuc i białaczkę a także nowotworów układu pokarmowego. Badacze zgadzają się jednomyślnie z opinią, że od akumulacji tego związku w konkretnych komórkach, zależy osiągnięcie efektu terapeutycznego.

Odkryj likopen na nowo – jedz go więcej!

Źródło:
J. Barciszewski, A. Belter, P. Chomczyński, M. Giel-Pietraszuk, S. Oziewicz „Likopen. Występowanie, właściwości oraz wpływ na zdrowie człowieka”; wyd. PAN