Słowo sushi pochodzi od sumeshi (su to sos vinegar, a meshi to ryż), które wskutek zbyt szybkiej wymowy skrócono do sushi. Sushi to najbardziej znana japońska potrawa, przygotowywana na bazie zakwaszonego ryżu i różnych dodatków, np. owoców morza, ryb, kawioru, omletu, warzyw itp. Jej ekspansja na kraje Europy i Stany Zjednoczone przypada na lata sześćdziesiąte ubiegłego wieku, kiedy to Japończycy zaczęli dostosowywać swoje potrawy do gustów innych narodów. Stąd w tradycyjnym japońskim sushi pojawiły się takie dodatki, jak majonez czy sałata. Istnieje wiele rodzajów sushi. Wciąż też powstają nowe. Najbardziej typowe odmiany to: nare-zushi, nama-nare, i-zushi, sugata-zushi, bou-zushi, li-zushi, unohana-zushi, kata-iri gomoku, nigiri-zushi, gomoku-zushi, chirashi-zushi, maki-zoshi, inari-zushi, gunkan-zushi, temaki-zushi i sahimi.
Sushi to danie lekkostrawne i niskokaloryczne, które za sprawą ryb oraz owoców morza, pozwala na dostarczenie pełnowartościowego i łatwo przyswajalnego białka, w tym kwasów tłuszczowych z grupy omega-3. Z kolei spożywane wraz z sushi wasabi zawiera dużo witaminy C. Jest też skutecznym środkiem na zatrucia pokarmowe. Wodorosty to z kolei źródło jodu, wapnia i żelaza - pierwiastków istotnych dla krwiobiegu i prawidłowej budowy kości. Zawierają też dużo witamin A i B12. Natomiast dodatki sojowe dostarczają białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, witamin z grupy B i minerałów. Nieodzowny składnik sushi, czyli ryż, to z kolei źródło odpowiedzialnych za naszą energię, węglowodanów.
Historia sushi zaczęła się w V w. p. n. e., kiedy to w północnych Chinach opracowano metodę utrwalania ryb za pomocą soli i ryżu. Technologię tę wkrótce przejęli Japończycy, którzy wypatroszone i nasolone ryby zaczęli wypełniać ugotowanym ryżem. Ryż fermentował w czasie od dwóch do dwunastu miesięcy, a po upływie tego okresu był usuwany. Na przełomie XV i XVI wieku opracowano nową metodę, która znacznie ograniczyła okres fermentacji, w związku z tym ryż mógł być spożywany wraz z rybą. W wieku XVII jeszcze bardziej ograniczono okres fermentacji, poprzez dodanie do ryżu octu ryżowego. Z kolei na przełomie wieku XVIII i XIX do przygotowania sushi zaczęto używać surowej, niesfermentowanej ryby, a ryż przygotowywano oddzielnie. Jeszcze później zaobserwowano, że przewiązywanie potrawy paskiem z glonów nori ułatwia przyklejanie się ryby do ryżu. Na początku XIX wieku zaczęto sprzedawać sushi z wozu, który był jednocześnie kuchnią i barem. Wóz ten stał się pierwowzorem yattai, gdzie serwowano sushi i zieloną herbatę. Zniszczenia spowodowane bombardowaniami w trakcie drugiej wojny światowej, a także przepisy sanitarne wprowadzone przez amerykańskie władze na okupowanych terytoriach, przerwały rozwój tradycyjnych yattai. Sushi zaczęto serwować od tej pory w niewielkich restauracjach. Zmianie uległ też sposób przygotowywania i spożywania potrawy.
Dziś sushi to bardzo modna i lubiana na całym świecie potrawa. Proces jej przygotowania, podawania i spożywania to swoisty rytuał, oparty w dużej mierze na japońskiej tradycji narodowej. Należy jednak pamiętać, że ta smakowita potrawa nie powinna być podawana dzieciom, kobietom w ciąży i osobom w podeszłym wieku.
Na podst.: W. Migdał, J. Tkaczewska, P. Kulawik, Ł. Migdał, A. Osiecki, K. Latos, M. Przybyłko, Jedz ryby nie tylko od święta (3). „Aura” 2010 nr 7, s. 30-31.
Sprawa rzeczy potrzebnych do stworzenia pierwszego sushi nie kończy się niestety na składnikach. Potrzebować będziemy jeszcze pewnej ilości przyrządów, które będą niezbędne lub pomocne w przygotowaniu / podaniu sushi we właściwy sposób. Jedynym naprawdę niezbędnym elementem jest mata do zwijania wodorostu z nadzieniem. Kosztuje ona kilka złotych i jest zakupem jednorazowym. Dzięki niej, nasze rolki sushi będą równe, nie przykleją się do blatu, a my palcami nie będziemy musieli ich formować.
Dodatkowe sprzęty to:
Nóż do krojenia ryby / rolek (z ząbkami)
Nasz japoński przysmak, choćby był wykonany z najwyższą starannością, prawdopodobnie będzie odbiegał od ideału. Tym ważniejsza jest rola noża w trakcie naszych przygotować. Nożem pokroimy rybę i uzyskamy z niej równe podłużne fragmenty, lecz nie to jest najważniejszą funkcją tego narzędzia. Gotowa rolka sushi jest dość miękka i wilgotna, za to sam wodorost lubi się ciągnąć za nożem. Dlatego nasze narzędzie musi być zdecydowanie ostre – bo o ile byle jak pokrojona ryba być może nie zmieni walorów estetycznych sushi, to byle jak pokrojona rolka gotowej potrawy wygląda nieprzyjemnie a przy tym potrafi się rozpaść.
Zastawa
Chyba najdroższy element całego przedsięwzięcia – lecz również najmniej niezbędny, bo do podania sushi w domu możemy użyć naszej codziennej zastawy.
Jednak pasjonaci Japonii lub po prostu chcący zabłysnąć przed znajomymi czasami decydują się na zakup specjalistycznych talerzyków i miseczek, często wydając na to kilkaset złotych. Efekt jest jednak wart zachodu, zestawy są zdobione japońskimi motywami i składają się z talerzy różnej wielkości, misek na sos sojowy oraz często ceramicznych podkładek pod pałeczki (aby nie brudzić obrusa). Zastawę do sushi można czasami napotkać w zwyczajnych, niewyspecjalizowanych sklepach (również w hipermarketach).
Pałeczki
Sushi można jeść ręką lub pałeczkami, w zależności od upodobań, początkujący jednak pewnie będą chcieli spróbować jedzenia w tradycyjny azjatycki sposób, dlatego warto zaopatrzyć się w kilka zestawów pałeczek. Pałeczki mogą być jednorazowe lub wielokrotnego użytku, te bywają eleganckie, zdobione japońskimi ornamentami. Pamiętajmy jednak: sushi uniesione z talerza nie powinno być na niego odkładane, dlatego albo zjedzmy danie na jeden kęs, albo na dwa, nie odkładając jednak rolki na talerz, a podtrzymując ją w powietrzu.
W Japonii noże klasyfikowane są ze względu na formę oraz zastosowanie. Klasyfikacji tej podlegają również noże do sushi, a w niniejszym artykule wymienionych zostało kilka różnych ich typów.
Jest to profesjonalny nóż stosowany przez szefów kuchni przy przygotowywaniu sushi. Znaczenie nazwy yanagiba sprowadza się do formy wierzby, oznacza to zatem, że nóż posiada szeroką głownię i szpiczaste ostrze. Jego ostrze ma jednostronnie skośny szlif, co umożliwia wykonywanie ostrych i precyzyjnych cięć. Nóż mierzy około 13 cali długości i jest średniej wagi.
Jest to kolejny typ noża do sushi, zaprojektowany w sposób nadający mu tępy sztych i smukłą głownię. Pod innymi względami przypomina nóż yanagiba.
Nóż ten ma prostą, cienką głownię o podwójnej krawędzi tnącej, dzięki czemu sprawdza się w przy przygotowywaniu sushi. Nóż ten znajdzie również zastosowanie przy krojeniu i szatkowaniu warzyw.
To najmniejszy z noży przeznaczonych do przygotowywania sushi. Ten rodzaj noży przydatny jest głównie przy takich czynnościach, jak czyszczenie skorupiaków czy drobniejszych ryb. Nóż ten cechuje się jednostronnym ostrzem oraz rączką wygiętą w sposób ułatwiający szefowi kuchni krojenie produktów spożywczych.
Nóż ten posiada ostrza o różnej długości, zazwyczaj mieszczącej się w przedziale 4-8 cali. Szerokość głowni zwęża się ku sztychowi, przez co nóż sprawdza się w swojej roli. Głownia zazwyczaj jest ciężka i solidna, dzięki czemu dobrze spełnia się przy krojeniu kości i twardych warzyw.
Noże do sushi nie są wykonywane z materiałów typu tworzywo ceramiczne czy stal nierdzewna, przez co mogą sprawiać wiele trudności np. pod względem pielęgnacji, jako że poddają się działaniu soli, kwasów, soków i innych czynników obecnych w żywności.
Mając na uwadze powyższe cechy oraz fakt, że noże tego typu stosowane przy krojeniu żywności powinny wykazywać się odpornością na rdzę, noże wykonane z tworzyw ceramicznych okazują się tutaj lepsze.
Noże wykonane z tworzyw ceramicznych są nierdzewne i nie ulegają działaniu kwasów, soli, soków czy innych czynników, jakie mogą znajdować się w produktach spożywczych.
Z drugiej strony ceramika jest chemicznie obojętna - w przeciwieństwie do noży do sushi, które przy kontakcie z żywnością nadają jej metaliczny smak, co daje nieprzyjemne odczucia i może niekorzystnie wpłynąć na walory przygotowywanych potraw.
Noże ceramiczne są niezwykle mocne i wytrzymałe, co jest pożądaną cechą, jako że pozwala im ona zachować swą ostrość przez długi czas bez konieczności częstego ostrzenia.
Noże ceramiczne łatwo poddają się czyszczeniu, ponieważ plamy nie przywierają do materiału głowni - w przeciwieństwie do noży do sushi, które absorbują zabrudzenia i przez to sprawiają trudności w czyszczeniu.
Noże ceramiczne są trwałe w porównaniu z nożami wykonanymi z innych materiałów, co wskazuje na to, że inwestycja w noże tego typu opłaca się na dłuższą metę.